सही र गलत छुट्याउन सक्षम हुनुलाई नैतिक निर्णय क्षमता भनी परिभाषित गर्न सकिन्छ । यसमा आफ्नो व्यक्तिगत मूल्य, सामाजिक मान्यता, सांस्कृतिक पृष्ठभूमि, र कानूनी व्यवस्था जस्ता विभिन्न कारकहरू महत्तवपूर्ण भूमिका खेल्छन् । सही र गलत छुट्याउनका लागि आफूले सामना गरिरहेको परिस्थितिलाई बुझ्न, त्यसका विभिन्न पक्षलाई विश्लेषण गर्न, र सोही अनुसार निर्णय गर्न आवश्यक हुन्छ ।

सही र गलत छुट्याउन आवश्यक बुँदाहरू:
१) आफ्नो मूल्य र सिद्धान्तलाई पहिचान गर्नुहोस्: आफ्नो व्यक्तिगत मूल्य, नैतिकता, र सिद्धान्तलाई बुझेर निर्णय लिनुहोस् ।
२) परिणामको विश्लेषण गर्नुहोस्: तपाईंको निर्णयले उत्पन्न हुने छोटो र दीर्घकालीन परिणामहरूको विश्लेषण गर्नुहोस् ।
३) कानूनी र सामाजिक मापदण्ड बुझ्नुहोस्: निर्णय कानूनी रूपमा सही छ कि छैन, र समाजले कसरी हेर्छ भन्ने विचार गर्नुहोस् ।
४) नैतिक र न्यायको सिद्धान्त पालना गर्नुहोस्: नैतिकता र न्यायको सिद्धान्तलाई ध्यानमा राखेर निर्णय लिनुहोस् ।
५) आफ्नो भावना र अन्तस्करणलाई सुन्नुहोस्: तपाईंको अन्तस्करण र भावना सही र गलत छुट्याउन संकेत दिन सक्छ ।
६) स्वार्थ र पूर्वाग्रहबाट मुक्त हुनुहोस्: व्यक्तिगत स्वार्थ वा पूर्वाग्रहलाई पन्छाएर तटस्थ रूपमा विचार गर्नुहोस् ।
७) विकल्पहरूको मूल्यांकन गर्नुहोस्: विभिन्न विकल्पहरूलाई मूल््यांकन गर्नुहोस् र सबैभन्दा उपयुक्त निर्णय छान्नुहोस् ।
८) अरूसँग परामर्श लिनुहोस्: विश्वस्त व्यक्ति वा विशेषज्ञसँग परामर्श गर्नुहोस् ।
९) प्रमाण र तथ्यहरूलाई आधार बनाउनुहोस्: निर्णय गर्दा प्रमाण र तथ्यहरूमा आधारित रहनुहोस् ।
१०) अवस्थाको प्रासंगिकता विचार गर्नुहोस्: निर्णय गर्दा परिस्थितिको प्रासंगिकता विचार गर्नुहोस् ।
११) तर्कसंगत सोच अपनाउनुहोस्: निर्णय गर्दा तर्कसंगत र विश्लेषणात्मक सोच अपनाउनुहोस् ।
१२) विनम्रता र आत्मालोचनाको स्थान दिनुहोस्: आफ्ना निर्णयहरूमा सुधारको सम्भावना स्वीकार गर्न विनम्रता राख्नुहोस् ।
१३) समाजमा हुने प्रभावलाई विचार गर्नुहोस्: तपाईंको निर्णयले समाजमा सकारात्मक वा नकारात्मक प्रभाव कसरी पार्न सक्छ भन्ने विचार गर्नुहोस् ।
१४) आफ्नो जिम्मेवारीलाई ध्यानमा राख्नुहोस्: निर्णय गर्दा आफ्ना जिम्मेवारी र कर्तव्यलाई ध्यानमा राख्नुहोस् ।
१५) धेरै सोचविचार नगर्नुहोस्: निर्णय लिनु अगाडि अत्यधिक सोचविचार नगर्नुहोस्, जसले गर्दा तपाईंले निर्णय लिनमा ढिलाइ नहोस् ।
१६) अन्तराष्ट्रिय मान्यता र सिद्धान्तलाई ध्यान दिनुहोस्: निर्णय गर्दा अन्तर्राष्ट्रिय मान्यता र सिद्धान्तलाई पनि विचार गर्नुहोस् ।
१७) आफ्नो उद्देश्य स्पष्ट राख्नुहोस्: निर्णय लिने बेला तपाईंको उद्देश्य स्पष्ट र विशिष्ट हुनुपर्छ ।
१८) अन्य व्यक्तिहरूका अनुभवहरूबाट सिक्नुहोस्: अरूका अनुभवहरूबाट पाठ सिकेर निर्णय लिनुहोस् ।
१९) आत्मविश्वास राख्नुहोस्: एकपटक निर्णय गरिसकेपछि त्यसमा आत्मविश्वास राख्नुहोस्, तर आवश्यकता पर्दा पुनर्विचार गर्न खुला रहनुहोस् ।
२०) प्रयाप्त मात्रामा अध्ययन गर्नुहोस्: आवश्यक विषयमा प्रयाप्त मात्रामा अध्ययन गर्नुहोस्, यसले गर्दा आफुमा आत्मविश्वास बढ्छ ।
२१) आफु अनुकुल र आफ्नो क्षमता अनुसार काम गर्नुहोस्ः यसले गर्दा काममा निखारता आउनुका साथै काम गर्ने क्षमतामा वृद्धि गर्छ ।

यी बुँदाहरूको पालना गर्दा, तपाईं सही र गलत छुट्याउने प्रक्रियामा अझ स्पष्ट र विश्वासिलो हुन सक्नुहुन्छ ।